Europejska premiera filmu o Irenie Sendlerowej odbędzie się w Gdańsku

Film przedstawia dzieje bezprzykładnego heroizmu Ireny Sendlerowej, Polki, która w czasie hitlerowskiej okupacji wraz z grupą współpracowników w Warszawie wyprowadzała dzieci z warszawskiego getta, ratując od śmierci około 2500 z nich. Umieszczano je potem w polskich rodzinach, sierocińcach i klasztorach. Prawdziwa tożsamość uratowanych osób była przez panią Irenę systematycznie zapisywana na bibułkach, które umieszczała w słoiku i zakopywała w ogrodzie. Twórcy kończą film sceną wyjazdu bohaterki do gospodarstwa rolnego w górach, gdzie pod fałszywym nazwiskiem ukrywać się będzie wraz z narzeczonym aż do wybuchu Powstania Warszawskiego. W postać słynącej ze skromności Ireny Sendlerowej, która zwykła zawsze zaznaczać, że za swoją działalność nie oglądała się za nagrodami, wcieliła się aktorka Annie Paquin.

Film powstał w koprodukcji polsko-amerykańskiej i jest jednym z większych przedsięwzięć naszej rodzimej kinematografii w ostatnich latach. Budżet wyniósł ponad 38 mln złotych. Zaangażowano ponad dwa tysiące statystów. Dla pełnej autentyczności obrazu zdjęcia kręcono na ulicach Rygi, która do złudzenia przypomina scenerię okupowanej Warszawy. Rekwizyty i kostiumy sprowadzane były z Polski, Anglii i Czech. Dzięki autentycznym obiektom i wnętrzom z epoki obeszło się bez popularnej dzisiaj komputerowej ingerencji w końcową obróbkę obrazu. Autorem zdjęć jest polski operator Jerzy Zieliński. Scenografię przygotował Waldemar Kalinowski. W filmie wystąpili także inni polscy aktorzy, między innymi Krzysztof Pieczyński i Jerzy Nowak.

Po prapremierze "Dzieci Ireny Sendlerowej" 19 kwietnia 2009 roku (w rocznicę wybuchu powstania w warszawskim getcie) w amerykańskiej stacji telewizyjnej CBS, która nadała film w porze najwyższej oglądalności, prasa amerykańska zamieściła opinie zróżnicowane. Recenzentka "New York Timesa" Ginia Bellafante oceniła film krytycznie, pisząc, że dziełu Harrisona zabrakło pasji, a nawet że grzeszy łopatologią. Recenzentka ironizowała, że film jest reżyserowany tak, aby ktoś, kto wcześniej sądził, że przechytrzenie SS nie było wielkim dokonaniem, mógł przekonać się raz na zawsze, że było inaczej. Niemniej Irena Sendlerowa nazywana jest przez recenzentkę żeńskim odpowiednikiem Oskara Schindlera i film rzeczywiście dowodzi, że miała odważne serce. Szkoda tylko, że w jej filmowym wizerunku zabrakło wielkiego ducha.

Przychylniej dzieło oceniła w "Wall Street Journal" Dorothy Rabinowitz, która podkreśliła motyw zaangażowania Polaków w ratowanie Żydów przed holokaustem. Jej zdaniem Harrison pokazał wyraźnie, że bohaterka w swojej misji nie była samotna. W kraju, w którym antysemici nie należeli do rzadkości, a szmalcownicy od ukrywających się Żydów wymuszali okup, aktywni byli również ludzie, wywodzący się głównie z inteligencji, a także działacze polityczni, zaangażowani katolicy, i wreszcie zwykli obywatele, którzy mieli świadomość śmiertelnego niebezpieczeństwa, na jakie naraża ich pomoc Żydom. Takich było niemało. Dostarczali Żydom fałszywe dokumenty, szukali dla nich kryjówek, przekonywali innych Polaków po stronie aryjskiej do udzielenia schronienia. Recenzentka stwierdziła, że film budzi przerażenie i że nie ma w nim fałszywych tonów. Pochwaliła także aktorstwo Anny Paquin i Marcii Gay Harden.

"Dzieci Ireny Sendlerowej" wejdą na ekrany krajowych kin 18 września. Film jako miniserial pokazywany będzie w TVP 1 wiosną przyszłego roku. Na gdański pokaz 31 sierpnia w kinie Neptun obowiązują zaproszenia.

Świat poznał ją późno

Irena Sendlerowa urodziła się 15 lutego 1910 roku w Warszawie. W okresie studiów na Uniwersytecie Warszawskim odważnie przeciwstawiała się antysemickim ekscesom, za co spotykały ją szykany. Od roku 1932 pracowała w Sekcji Pomocy Matce i Dziecku przy Obywatelskim Komitecie Pomocy Społecznej. Już w tym czasie praca społeczna pochłaniała ją bez reszty.
W czasie hitlerowskiej okupacji, nie przyjmując do wiadomości, że grozi za to kara śmierci, uruchomiła ogromną akcję przemycania dzieci z warszawskiego getta. W rezultacie uratowała życie 2500 dzieciom. Czuwała osobiście nad zapewnieniem ratowanym osobom bezpiecznej opieki. Żydowskie dzieci z getta trafiały do przybranych polskich rodzin, domów dziecka i sióstr w katolickich klasztorach w Warszawie, Turkowicach i Chotomowie.

W roku 1943 została aresztowana przez gestapo i skazana na śmierć, jednak dzięki wysokiemu okupowi, zapłaconemu przez organizację Żegota, wyrok wykonano jedynie na "papierze". Po uwolnieniu Irena Sendlerowa kontynuowała swą działalność jako Klara Dąbrowska. W Powstaniu Warszawskim była sanitariuszką. Po wojnie roztaczała opiekę nad opuszczonymi dziećmi.
Świat dowiedział się o jej bohaterstwie późno. Za wojenną działalność została uhonorowana w 1965 roku medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata", ale swoje drzewko mogła zasadzić dopiero 18 lat później. W 2003 roku z rąk prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego otrzymała Order Orła Białego. Została również uhonorowana Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Pod koniec 2006 r., z inspiracji prezydenta Lecha Kaczyńskiego i z pomocą stowarzyszenia Dzieci Holocaustu, podjęte zostały starania o zgłoszenie jej kandydatury do Pokojowej Nagrody Nobla.

Z początkiem roku 2008 akcja ta została z inicjatywy prezydenta RP podjęta raz jeszcze. W marcu 2007 r. Senat RP przyjął uchwałę w sprawie uhonorowania działalności Ireny Sendlerowej i Rady Pomocy Żydom "Żegota" w tajnych strukturach Polskiego Państwa Podziemnego w okresie II wojny światowej. W maju 2009 r. Irenę Sendlerową wyróżniono pośmiertnie Nagrodą Humanitarną im. Audrey Hepburn.
Ostatnie lata życia Irena Sendlerowa spędziła w gościnie w domu prowincjalnym bonifratrów w Warszawie. Umarła 12 maja 2008 roku mając 98 lat. Została pochowana 15 maja 2008 r. na Powązkach w Warszawie.

***

Anna Paquin
Rolę Ireny Sendlerowej powierzono kanadyjskiej aktorce Annie Paquin, laureatce Oscara za rolę drugoplanową w filmie Jane Campion "Fortepian" (1994).
Rolę tę zagrała, kiedy była dwunastoletnią dziewczynką. W castingu pokonała wtedy setki rywalek. Oscar tak bardzo Annę Paquin zaskoczył, że kiedy odbierała statuetkę, przez kilkanaście sekund nie była w stanie wydobyć z siebie ani słowa. Wcześniej laureatkami Oscara jako młodociane artystki zostały Shirley Temple oraz Tatum O'Neal.

Annie Paquin ukończyła Windward School w Los Angeles. W dorobku aktorskim ma ponad dwadzieścia filmów. Błysnęła rolą młodziutkiej Jane w adaptacji powieści Charlotte Bronte "Jane Eyre" (1996), wyreżyserowanej przez Franco Zeffirelliego. Dwa lata później sam Steven Spielberg zaangażował ją do filmu "Amistad". Potem Paquin zagrała kilka ról w bardziej komercyjnych produkcjach. Pochlebne opinie krytyki zebrała za oryginalną rolę mutantki Rouge w komiksowym "X-Men" (2000) Bryana Singera. Jest wegetarianką. Chętnie fotografuje, lubi pływanie i narty. Dużo czyta. Gra na pianinie i śpiewa. Plotki o zaręczynach z Stephenem Moyerem, brytyjskim 39-letnim gwiazdorem, którego poznała na planie serialu o wampirach "Czysta krew", aktorka stanowczo zdementowała.

John Kent Harrison
Kanadyjski reżyser, twórca takich filmów, jak "Helena Trojańska" (2003) czy "Bilet do innego świata" (2004). Przed czterema laty stworzył - znany także z polskich ekranów - film "Jan Paweł II", z Jonem Voightem w roli tytułowej. W "Dzieciach Ireny Sendlerowej" już zatem po raz drugi opowiada o najnowszej historii Polski. Nad scenariuszem tego filmu pracował przez sześć miesięcy w Warszawie. Konsultował się w tym czasie bez przerwy z Anną Mieszkowską, autorką książki biograficznej "Matka dzieci Holocaustu". Korzystał też z opracowań naukowych Biblioteki Narodowej. Oglądał filmy ukazujące Warszawę pod hitlerowską okupacją i spotykał się z osobami, które zawdzięczają Irenie Sendlerowej ocalenie, między innymi z Beatą Ficowską i prof. Michałem Głowińskim.

Spytany już po amerykańskiej premierze filmu przez dziennikarza "Gazety Wyborczej", dlaczego wprowadził do filmu scenę rozmowy bohaterki z księdzem Godlewskim, o której Mieszkowska w książce nie napisała, Harrison stwierdził, że Irena Sendlerowa w getcie kontaktowała się z księżmi, w tym także z księdzem Godlewskim, który wprawdzie przed wojną znany był jako antysemita, ale kiedy w czasie okupacji stał się świadkiem mordów, popełnianych na Żydach, zmienił swoją postawę i postanowił nieść im pomoc.

Pierwsza książka o Sendlerowej
"Matka dzieci Holocaustu. Historia Ireny Sendlerowej"

Anna Mieszkowska, autorka pierwszej książki poświęconej Irenie Sendlerowej, jest absolwentką wydziału Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej w Warszawie.
Zainteresowanie Mieszkowskiej osobą 90-letniej Ireny Sendlerowej rozpoczęło się od powątpiewania w to, że podczas wojny mogła się ona przyczynić do uratowania 2500 dzieci. Do zajęcia się jej biografią skłoniły Mieszkowską również uczennice amerykańskiego college'u w Uniontown (niedaleko Kansas City), które po premierze filmu Stevena Spielberga "Lista Schindlera" natrafiły w amerykańskiej gazecie na wzmiankę o polskiej bohaterce. Kiedy dowiedziały się, że pani Sendlerowa żyje, nawiązały z nią kontakt, po czym odwiedziły ją w Polsce. Od wizyty Amerykanek zaczęło się ogromne zainteresowania osobą sędziwej bohaterki.

Przekład książki Mieszkowskiej o Irenie Sendlerowej ukazał się w roku 2006 w Niemczech. Mieszkowska wydała poza tym dwie książki o przedwojennych twórcach i gwiazdach polskich kabaretów oraz ich losach powojennych: "Ja, kabareciarz. Marian Hemar od Lwowa do Londynu" (2005) oraz "Była sobie piosenka..." (2006). Jest także autorką opowieści biograficznej o Fryderyku Jarossym "Jestem Jarossy! Zawsze ten sam..." (2008).