Rozpoczynamy cykl porad prawniczych dla naszych Czytelników

Do orzeczenia przez sąd rozwodu może dojść wyłącznie, gdy nastąpi "trwały i zupełny rozkład pożycia". Ma to miejsce, gdy ustają łączące małżonków więzi emocjonalne, fizyczne i gospodarcze. Wspólne mieszkanie to w Polsce reguła i zazwyczaj nie ma dla sądu znaczenia.

Co do zasady do orzeczenie rozwodu może dojść w dwóch formach tj. bez orzekania o winie oraz z orzeczeniem o winie za rozkład pożycia małżeńskiego. W drugim przypadku brak zgody małżonka nie ma znaczenia. Sąd dogłębnie analizuje przyczyny rozkładu pożycia małżeńskiego oceniając, która ze stron (ewentualnie czy obie) ponosi winę. Do najczęstszych należą zdrada małżeńska, alkoholizm, przemoc, opuszczenie rodziny przez jednego z małżonków, niedawanie pieniędzy na wspólne życie.

Potrzebujesz porady prawnej? Czekamy na pytania naszych Czytelników, na które odpowiedzi udzieli adwokat Lech Kaniszewski. Wszystkie osoby zainteresowane uzyskaniem bezpłatnej porady prosimy o przesyłanie pytań na adres e-mailowy redakcji [email protected]. Odpowiedzi prawnika opublikujemy w kolejnych wydaniach "Echa Pruszcza" i zamieścimy w internecie na naszej stronie pruszczgdanski.naszemiasto.pl

W celu ustalenia winy sąd prowadzi postępowanie dowodowe. Wówczas niezbędne jest złożenie wniosków dowodowych tj. podanie świadków, którzy opiszą stosunki między małżonkami. Przydatne jest wszystko co pomoże ustalić który z małżonków odpowiada za przyczyny rozwodu tj. np. SMS-y, e-maile, zdjęcia wskazujące na zdradę małżeńską, zaświadczenia lekarskie wskazujące na przemoc stosowaną przez jedną ze stron, notatki policjantów wzywanych w trakcie awantur. Niektórzy korzystają z pomocy detektywów.

Wraz z pozwem rozwodowym należy opłacić 600 zł opłaty stałej. Jeśli strona znajduje się w sytuacji materialnej nie pozwalającej na uiszczenie opłaty sądowej może złożyć wniosek o zwolnienie z kosztów, a także o przyznanie adwokata z urzędu.

W przypadku wyroku rozwodowego sąd orzeka nie tylko o rozwodzie, ale również o szeregu spraw istotnych dla rodziny - alimentach na wspólne małoletnie dzieci, alimentach na małżonka, władzy rodzicielskiej, miejscu pobytu dziecka, sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania, eksmisji z lokalu, podziale wspólnego majątku. Odnośnie alimentów na wspólne dzieci kryterium ich ustalania stanowią z jednej strony usprawiedliwione potrzeby małoletnich, a z drugiej możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego małżonka. W przypadku małżonka zobowiązanego do alimentów kodeks rodzinny i opiekuńczy mówi - nie o faktycznych zarobkach - a o "możliwościach zarobkowych i majątkowych". Jeśli małżonek jest zdrowy i posiada bogate doświadczenie zawodowe, referencje oraz wykształcenie, a uchyla się od pracy, sąd będzie brał pod uwagę, nie aktualny brak zarobków, a to ile mógłby zarobić, gdyby wykorzystywał w pełni swoje możliwości.

W przypadku rozwodu z orzekaniem o winie osoba niewinna może żądać wypłacania alimentów. W przypadku rozwodu z orzeczeniem winy - do śmierci jednego z rozwiedzionych lub zawarcia przez małżonka uzyskującego alimenty ponownie małżeństwa. By dostać alimenty, małżonek nie musi pozostawać w niedostatku ani dzieci. Wystarczy, że wykaże, że po rozwodzie żyje się gorzej. O alimenty można wystąpić i po rozwodzie bez orzekania o winie, ale należy wówczas udowodnić, że żyje w niedostatku. Takie alimenty przysługują przez 5 lat po rozwodzie (można przedłużyć na kolejne 5 lat).

Jeżeli małżonkowie nie zgadzają się odnośnie władzy rodzicielskiej oraz z kim dzieci mają zamieszkać po rozwodzie niezbędne będzie badanie psychologiczne. Po przeprowadzonych badaniach wydaje opinię na podstawie której sąd orzeka o władzy rodzicielskiej oraz z kim mają zostać dzieci.

Pozew składa się w biurze podawczym Sądu Okręgowego, w okręgu którego małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, jeżeli choć jednego z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma - sąd miejsca zamieszkania powoda.

Pozew należy zaadresować do Sądu Okręgowego Wydziału Cywilnego Rodzinnego. Powinien zawierać wnioski o orzeczenie rozwodu z winy współmałżonka lub bez, wnioski dotyczące władzy rodzicielskiej, z kim mają mieszkać dzieci oraz wskazanie żądanej kwoty alimentów. Występując o alimenty na dzieci - określić ich wysokość, podając wysokość swoich zarobków i współmałżonka, opisując usprawiedliwione potrzeby dzieci (np. edukacja, zajęcia pozalekcyjne, leczenie, sport, rekreacja). Można również żądać podziału wspólnego majątku, ale zazwyczaj sądy - nie chcąc przedłużać sprawy - rzadko się tego podejmują. Wówczas już po rozwodzie należy wszcząć nową sprawę jednakże już przed sądem rejonowym.

W uzasadnieniu pozwu należy zwięźle opisać wszystkie okoliczności, które spowodowały rozkład pożycia małżeńskiego i krótko odnieść się do pozostałych żądań. Do pozwu należy dołączyć odpisy skrócone aktów małżeństwa i urodzenia dzieci i zaświadczenia o wysokości zarobków za ostatnie 6 miesięcy. W przypadku żądania rozwodu z orzekaniem o winie w uzasadnieniu pozwu należy podać wszystkie znane dowody na poparcie swoich twierdzeń.

Od złożenia pozwu do rozprawy mija od kilku tygodni do kilku miesięcy. Zniesiono tzw. posiedzenia pojednawcze, które zastąpiono nieobowiązkowymi mediacjami. Rozwód bez orzekania o winie może się ograniczyć do jednej rozprawy. Sąd wówczas przesłuchuje tylko małżonków. Jeżeli nie mają oni dzieci i oboje zgadzają się na rozwód, sąd może na tym poprzestać. Gdy jest inaczej - musi jeszcze przeprowadzić postępowanie dowodowe.