Uwaga, czerniak!

Czerniak złośliwy to jeden z najgroźniejszych nowotworów. Najczęściej umiejscawia się na skórze (ponad 90 proc. przypadków), ale może także powstawać w obrębie błony śluzowej przewodu pokarmowego i na gałce ocznej. W Polsce rokrocznie rozpoznaje się ponad 1500 zachorowań na czerniaka. Co rok umiera na niego ok. 900 osób. Dzieje się tak dlatego, że ponad połowa pacjentów rozpoczyna leczenie, gdy jest już za późno. Tymczasem wcześnie podjęte leczenie daje ponad 90 proc. szans na przeżycie. Najważniejsza jest oczywiście profilaktyka.

Znamiona pod nadzorem
Systematyczne badanie całej powierzchni skóry to profilaktyka zalecana pacjentom ze zmianami barwnikowymi i innymi zmianami atypowymi. Oględziny powierzchni skóry powinny być przeprowadzone raz na 3 lata u osób poniżej 40 roku życia oraz raz na rok po 40 roku życia. Badanie, które przeprowadza dermatolog pozwala na wczesne wykrycie czerniaka lub znamion, które wyglądają niebezpiecznie. W przypadku tych drugich, usuwa się je często profilaktycznie.

Niepokojące zmiany
W obrębie skóry czerniak rozwija się najczęściej na podłożu zmian barwnikowych. Dlatego warto się przyglądać znamionom, plamkom i brodawkom na swoim ciele. Zaniepokoić powinny nas wszelkie zmiany w ich obrębie: nieregularny kształt, nierówny rozkład barwy i nierówne brzegi, a także zmiany w grubości i powierzchni znamienia. Pod szczególnym nadzorem powinny być znamiona, które mają wielkość powyżej 6 mm, jak również te, które zaczynają nas swędzieć lub krwawić.

Kto jest narażony?
Wśród czynników ryzyka wystąpienia czerniaka złośliwego wymienia się najczęściej jasną karnację (jasna skóra, blond lub rude włosy, niebieskie oczy), którą wiąże się ze skłonnością do oparzeń słonecznych. Pod stałą kontrolą dermatologa powinny być też osoby z dużą liczbą znamion barwnikowych na ciele. Istotnym incydentem mogą być również zachorowania w rodzinie (ok. 5-10proc. osób z czerniakiem ma w najbliższej rodzinie osobę z tą chorobą) oraz oparzenie słoneczne w dzieciństwie lub młodości.
Słońce dawkowane
Osoby z jasną karnacją, które często ulegają poparzeniom słonecznym powinny bezwzględnie używać kremów z filtrami przeciwsłonecznymi UVA i UVB. Dotyczy to nie tylko okresu letniego, ale również zimowego, kiedy cały dzień szusujemy na nasłonecznionym stoku. Zalecenia te dotyczą też noszenia okularów z filtrem UV oraz noszenia ubrań i kapeluszy chroniących skórę. W letnie gorące dni zalecane jest też unikanie przebywania na słońcu w godz. 11 – 14. Szczególną ochroną należy również otoczyć dzieci.

Czerniaki występujące na skórze